De oude Egyptenaren, Romeinen en Chinezen waren er meesters in: het bewerken van hout. Het was een ambacht die hoog in het aanzien stond en zodoende status verschafte. Houtbewerking werd uitgeoefend om gereedschap, constructies en meubilair te bouwen. Men maakte er tevens kunst mee. Duizenden jaren later is aan deze doeleinden weinig veranderd. Of het nu een houten fotoportret, boekenkast of schuur betreft, nog steeds zie je om je heen overal bewerkt hout. Door technologische ontwikkelingen in de laatste decennia zijn de mogelijkheden voor houtbewerken fors uitgebreid.
Uit het juiste hout gesneden
Dat betekent goed nieuws voor de huidige houtbewerkers. Heb je altijd al gedroomd over dat nieuwe hondenhok of je eigen zelfgemaakte deuren? Starten met houtbewerking was nooit makkelijker dan dat het nu is. Boren, frezen, schaven, verspanen, spijkeren of lijmen. Tegenwoordig kun je voor al deze dingen wel een bijbehorende machine vinden. Blauwdrukken, hulpgidsen en handleidingen vind je in een handomdraai online. Echter geldt de eeuwenoude regel nog steeds: Houtbewerking is eenvoudig op te pakken, maar laat zich lastig meesteren. Als je echter uit het juiste hout gesneden bent, is het belangrijk om enkele zaken in het achterhoofd te houden.
Het bewerken van hout begint logischerwijs met het uitzoeken van het juiste hout. Grof gezegd is hout onder te verdelen in twee categorieën. Dit zijn loofhout, bekend als bomen met bladeren en naaldhout, met als herkomst naaldbomen. Bij de eerste kun je denken aan de wilg, beuk en eik. Voorbeelden van naaldbomen zijn de fijnspar en grove den. De kans is groot dat je wel eens een fijnspar in je woonkamer hebt gehad. De boom staat namelijk ook bekend als de kerstboom.
Loofhout en naaldhout worden publiekelijk ook wel als hardhout en zachthout aangeduid. Hiermee wordt echter niet de eigenschap van het hout bedoeld, maar wordt gekeken naar de manier van boomvoortplanting. Hardhout betekent dus niet per se dat het hout ook hard is. Voor zachthout geldt hetzelfde. Deze houtsoort is over het algemeen wel goedkoper dan hardhout. Voor het maken van meubels is dit de meest geschikte soort. Hardhout gebruik je eerder voor vloeren, buitenconstructies of kasten.
Houden van het juiste hout
Gemiddeld gezien gaat het bij zachthout wel vaker om een zachtere houtsoort dan bij hardhout. De hardheid van hout wordt bepaald door het groeiklimaat en de boomsoort. Een voordeel van hardhout is dat deze in het algemeen onbehandeld gebruikt kan worden. Een behandeling zoals impregneren voor gebruik is dus niet nodig. Loofbomen groeien langzamer dan naaldbomen en zijn daarom duurzamer. Naaldhout is een stuk lichter van kleur en vaak minder gewichtig dan loofhout en valt bovendien makkelijker te bewerken.
Uiteraard zijn hard- en zachthout onder te verdelen in talloze soorten. Voordat je aan de slag gaat is het dus handig om na te gaan welke soort je nodig hebt. Overigens valt de bamboe niet onder de bomen maar het is eigenlijk een grassoort. Bamboe is echter bijzonder duurzaam, wat het zeker een geschikte optie maakt voor constructiebalken of schuttingen. Deze soort is dan ook uitstekend bestendig tegen vocht.
De volgende stap
Als je eenmaal een houtkeuze hebt gemaakt, is het zaak om daadwerkelijk aan de slag te gaan. Als je voor het eerst met hout gaat werken, is het raadzaam om met handgereedschap te beginnen. Op deze manier leer je snel de basisbeginselen van houtbewerking en ben je binnen korte tijd gewend aan je nieuwe hobby. Enkele werktuigen die niet in je gereedschapskist mogen ontbreken zijn de hamer, beitel, schroevendraaier en handzaag. Vervolgens kun je aan het werk gaan met houtbewerkingsmachines en elektrisch handgereedschap. Hierbij kun je denken een elektrische zaag, boor en schuurmachine. Witte houtlijm is tevens een aanrader en in ieder geval onmisbaar als je iets gaat repareren.
Heb je nog oude, versleten houten meubilair staan? Gooi het niet weg, maar hergebruik het voor een nieuw houtproject. Het is niet erg om houtfouten te maken. Met geduld en zorgvuldigheid ga je een heel eind komen. Neem dus vooral je tijd. Houtbewerking vergt precisiewerk, maar vergeet niet dat je zelf alle touwtjes in handen hebt. Als je nog niet comfortabel genoeg bent met die elektrische schaafmachine, laat ‘m dan vooral nog even staan en focus je op wat anders.
Het is ook wenselijk om altijd op je hoede te zijn met machines. Op je vingers letten is voor de hand liggend, maar houd in je achterhoofd dat jij het apparaat ook kunt verwonden. Het komt geregeld voor dat een beginner een machine te diep wordt ingesteld, waardoor deze in een keer te veel moet verspanen. Zorg dus dat je van tevoren zeker weet dat deze goed ingesteld staat. Verwissel hulpstukken alleen als je de machine spanningsloos gemaakt hebt. Bereid je goed voor met een veiligheidsbril en oordopjes. Na het werk is het verstandig om je gebruikte gereedschap (met beleid!) schoon te maken.
Naast het harde werken kan houtbewerking ook een ontspannende werking hebben. Op de vroege weekendmorgen in alle rust bouwen aan iets dat echt helemaal van jou is. Als na het lange zwoegen eindelijk het eindresultaat daar is, zal dat je ongetwijfeld een geweldig gevoel geven.
Freds Bouwtekeningen
Wil je jouw eigen houtbewerkingsdromen waarmaken, maar weet je niet goed waar je moet beginnen? Timmerman en doe-het-zelver Fred Schouten helpt je daarbij. In zijn verzamelde werk Freds Bouwtekeningen vind je meer dan 10.000 kant-en-klare bouwtekeningen, plannen en projecten. Deze zijn makkelijk stap voor stap te maken. Elke bouwtekening heeft een eigen handleiding en bevat bovendien een materiaallijst. Zo weet je precies wat je nodig hebt en voorkom je onnodige kosten.
Het pakket is geschikt voor houtbewerkers van elk niveau. Het maakt dus niet uit of je voor het eerst in je leven iets gaat bouwen of dat je al veel kluservaring hebt. Omdat alles op categorie is ingedeeld, kun je snel vinden wat je zoekt. Zo maak je eenvoudig een hok voor je dier, maar kun je ook denken aan deuren, trappen en kozijnen. Voor de creatieveling is er zelfs een bouwtekening voor een boomhut, schildersezel en biljarttafel. Aan de slag met dat houtbewerken dus.